43. Mb Gaucher typ I

Mb Gaucher typ I

Gaucherova bolest je rijetka nasljedna lizozomska bolest nakupljanja.

Bolest karakteriše nedostatak enzima glukocerebrozidaze, što dovodi do nakupljanja glukozilceramida u lizozomima te postepeno do propadanja ćelija.

Bolest je dobila naziv prema francuskom ljekaru Philipe Charles Ernest Gaucheru koji ju je prvi opisao 1882. godine.

Javlja se sa učestalošću oko 1/60 000 u opštoj populaciji.

Obolijevaju muškarci i žene različite starosti, najčešće u dječijoj dobi.

Postoje tri glavna fenotipska oblika bolesti: tip I ili hronični neneuronopatski tip; tip II ( javlja se u ranoj životnoj dobi, uglavnom u prvoj godini života); tip III ili subakutni neuronopatski tip.

 

Uzrok i nasljeđivanje

Gaucherova bolest je rijetka genetska bolest koja se nasljeđuje autosomno-recesivno, što znači da se bolest javlja ako osoba naslijedi dva bolesna gena od roditelja, jedan od majke, drugi od oca (koji mogu biti zdravi prenosioci bolesti).

Gaucherovu bolest uzrokuje nasljedni defekt u sintezi enzima glukocerebrozidaze što uzrokuje manjak ili potpuni nedostatak aktivnosti tog enzima. Glukocerebrozidaza je enzim koji se nalazi u skoro svim ćelijam i neophodan je za razgradnju lipida glukocerebrozida. Manjak ili potpuni nedostatak aktivnosti tog enzima za posljedicu ima postepeno nakupljanje odgovarajućeg nerazgrađenog materijala u ćelijskim organelama (lizozomima), oštećenje ćelije i okolnog tkiva.

Gaucherova bolest tip 1

Naziva se i adultni tip jer može početi tek u odrasloj dobi, ali se može pojaviti i kod djece.

 

Simptomi

Simptomi variraju od blagih do teških.

Vodeći simptom je uvećana slezina (splenomegalija). Kao posljedica toga dolazi do  zastoja krvi u slezini, a takođe dolazi i do povećanja jetre (hepatomegalija).

Slezina je filter krvi, u njoj se razgrađuju stari i oštećeni eritrociti, stvaraju limfociti te služi kao rezervoar crvenih krvnih ćelija (eritrocita) i krvnih pločica (trombocita).

Zbog povećane slezine javlja se: anemija (nedostatak crvenih krvnih ćelija); trombocitopenija  (nedostatak krvnih pločica), zbog trombocitopenije se javlja povećana sklonost ka krvarenju, naročito iz nosa i desni; leukopenija (manjak bijelih krvnih ćelija), čime se povećava sklonost ka infekcijama; promjene na srcu ili plućima.

Mogu se javiti i promjene na kostima: infarkt kosti, spontani prelomi (uz minimalnu povredu), deformiteti.

U slučaju da se bolest manifestuje prije puberteta moguće je i zaostajanje u rastu, kao i kašnjenje puberteta.

Nakupljanje glukocerebrozida u očima može uzrokovati pojavu žutih mrlja u očima.

 

Dijagnoza Gaucherove bolesti

Sumnja na Gaucherovu bolest se postavlja na osnovu navedenih simptoma, nakon čega je potrebno sprovesti dijagnostičke postupke koji će dokazati ili isključiti bolest:

*klinički pregled (palpiranje jetre i slezine);

*laboratorijske pretrage (KKS, koagulogram, CRP, transaminaze, kisela fosfataza, hitotrihozidaza),

*radiološke pretrage (UZ jetre i slezine, rendgensko snimanje skeleta te srca i pluća).

Definitivna dijagnoza bolesti se postavlja na osnovu nalaza smanjene aktivnosti enzima glukocerebrozidaze u leukocitima i fibroblastima te genskom analizom kojom se otkriva postojanje mutacija specifičnih za Gaucherovu bolest.

 

Liječenje Gaucherove bolesti

 Rekombinantnom DNA tehnologijom danas je moguće proizvesti enzim koji nedostaje (glukocerebrozidazu).

Periodično intravensko davanje  enzima glukocerebrozidaze uklanja ili značajno ublažava sve simptome u tipu 1 Gaucherove bolesti. Liječenje traje doživotno

Odmah nakon postavljene dijagnoze je neophodno započeti sa liječenjem kako bi se spriječile nepovratne promjene na organima. Takođe je bitno rutinski obavljati slijedeće pretrage: hemoglobin; trombociti; CT, MR jetre, slezine i procjena zahvaćenosti kostiju.

Druga mogućnost liječenja, za osobe koje ne mogu primati enzim, je primanje Minglustata, inhibitora glukozilceramid sintetaze koji smanjuje koncentraciju glukocerebrozida.

Ponekad je zbog izražene splenomegalije i simptoma anemije i trombocitopenije potrebno učiniti i splenektomiju (hirurško uklanjanje slezine).